Un recueil de doha (Tilopa)
རྒྱ་གར་སྐད་དུ། དོ་ཧ་ཀོ་ཤ་ནཱ་མ།
བོད་སྐད་དུ། དོ་ཧ་མཛོད་ཅེས་བྱ་བ།
En sanskrit : doha kośa nāma
En tibétain : doha dzeu she dja wa
དཔལ་རྡོརྗེ་སེམས་དཔའ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །རང་རིག་མི་འགྱུར་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།
Hommage à Vajrasattva !
Hommage au Mahamoudra inébranlable qui se connaît lui-même !
།གཞུང་ལ་གཉིས་ཏེ། རྒྱས་པར་བསྟན་པ་དང༌། མདོར་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའོ། །དང་པོ་བཞི་ལས་དང་པོ་ལྟ་བ་བསྟན་པ་ནི།
Deux parties : 1) Présentation détaillée et 2) Résumé
1) Présentation détaillée en quatre parties
1.1 La vue
།ཕུང་པོ་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས། །ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་རང་བཞིན་ལས།
།མ་ལུས་དེར་བྱུང་དེ་རུ་ཐིམ། །དངོས་དང་དངོས་མེད་སྤྲོས་དང་བྲལ།
།ཡིད་ལ་བྱར་མེད་དོན་འཚོལ།
Les agrégats, les éléments et les champs sensoriels,
Sans exception, naissent de et se dissolvent dans
La nature de Mahamoudra.
Sans élaborer les choses et les non-choses
Recherche le mode du non-agir du mental.
།ཐམས་ཅདབ་རྫུན་པའི་རང་བཞིན་ལ། །ཐོག་མ་སྤང་ཞིང་ཐ་མ་སྤང་།
།གང་ཞིག་ཡིད་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་གྱུར་ན་དེ། །གནས་ལུགས་མ་ཡིན་ཚུ་རོལ་བཏགས་པ་སྟེ།
Dans la nature fallacieuse de toute chose
Abandonne au début, abandonne à la fin :
Tout ce qui relève du domaine de l’activité de l’esprit
Ne relève pas du mode d’être naturel mais plutôt de désignations partiales.
།དེ་ཉིད་བླ་མས་མ་ཡིན་སློབ་མས་མིན། །སེམས་དང་སེམས་མེད་ཉིད་དུ་མ་རྟོགས་པར། །དུ་མ་སྤངས་པའི་གཅིག་ཉིད་གོ་བར་གྱིས། །གཅིག་ལ་ཞེན་ནའང་དེ་ཉིད་ཁོ་ནས་འཆིང་།
Ce qui est n’est pas le fait du lama ou du disciple,
Ce qui n’est pas réalisé en tant qu’esprit et absence d’esprit
Comprends-en l’unité qui élimine la multiplicité :
Mais si tu t’attaches à l’unité, celle-ci ne fera que t’enchaîner.
།གཉིས་པ་སྒོམ་པ་བསྟན་ནི། ༈
།ཏི་ལོ་ངས་ནི་ཅི་ལ་བསྟན་དུ་མེད། །གནསནི་དབེན་པ་མ་ཡིན་མི་དབེན་མིན།
།མིག་ནི་ཕྱེ་བ་མ་ཡིན་བཙུམས་པ་མིན། །སེམས་ནི་བཅོས་པ་མ་ཡིན་མ་བཅོས་མིན།
།གཉུག་མ་ཡིད་ལ་བྱར་མེད་ཤེས་པར་གྱིས།
1.2 La méditation
Moi, Tilo, je n’ai rien à enseigner,
Le lieu [de méditation] n’est pas isolé, il n’est pas non-isolé,
L’œil n’est pas ouvert, il n’est pas fermé,
L’esprit n’est pas fabriqué, il n’est pas non-fabriqué,
Sache que rien n’est à faire en l’état naturel du mental
།ཆོས་ཉིད་སྤྲོས་དང་བྲལ་བ་ལ། །ཉམས་མྱོང་དྲན་རིག་གློ་བུར་འདི།
།བརྫུན་པར་རྟོགས་ན་ཅི་དགར་ཐོང་། །ཕུང་འཚངས་ཐོབ་ཤོར་ཅི་ཡང་མེད།
Dans la vraie nature sans élaborations,
Les expériences, la mémoire et la perception,
Lorsque tu réalises que fortuites, elles sont mensongères, vois ce qui te plaîtx :
La ruine, la satisfaction, les gains et les pertes ne sont absolument rien.
།གསུམ་པ་སྤྱོད་པ་བསྟན་པ་ནི། ༈
འབད་དེ་དཀའ་ཐུབ་ནགས་ལ་མ་བརྟེན་ཅིག །ཁྲུས་དང་གཙང་སྦྲས་བདེ་བ་མི་རྙེད་དོ།
།ལྷ་རྣམས་མཆོད་ཀྱང་ཐར་པ་ཐོབ་མི་འགྱུར། །བླང་དོར་མེད་པའི་རྒྱ་ཡན་ཤེས་པར་གྱིས།
1.3 La conduite
Ne t’appuie pas sur l’ascétisme des ermites de la forêt
Tu ne trouveras pas ton bonheur dans les ablutions et l’hygiène.
Malgré les offrandes faites aux divinités, tu n’atteindras pas la libération :
Connais [plutôt] librement sans adopter ni rejeter.
།བཞི་བ་འབྲས་བུ་བསྟན་ལ་གཉིས་ལས། །གནས་སྐབས་ཀྱི་འབྲས་བུ་ནི། ༈
རང་གི་དེ་ཉིད་རིག་པ་འབྲས་བུ་ཡིན། །རྟོགས་ཐོབ་དུས་གཅིག་ལམ་ལ་ལྟོས་པ་མེད།
།འཇིག་རྟེན་རྨོངས་པས་གཞན་དུ་འཚོལ་བར་བྱེད། །རེ་དོགས་ལྟོས་པ་འཅད་ནས་བདེ་བ་ཡིན།
1.4 Le fruit, en deux parties
1.4.1 Le fruit temporaire
La perception de ce que nous sommes vraiment est le fruit.
L’unique moment de l’obtention de la réalisation ne dépend pas d’un chemin :
Les idiots en ce monde le cherchent ailleurs
Mais c’est en tranchant ce qui lie à l’espoir et aux craintes qu’arrive le bonheur.
།མཐར་ཐུག་གི་འབྲས་བུ་ནི། ༈
གང་དུ་སེམསཀྱི་ངར་འཛིན་ཞི་བ་ན། །གཉིས་འཛིན་སྣང་བ་དེ་ནི་རབ་ཏུ་ཞི།
1.4.2 Le fruit ultime
Lorsqu’à tout moment, la saisie de l’esprit en tant que « je » est apaisée
Les apparences de la saisie dualiste sont totalement apaisées.
།གཉིས་མདོར་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པ་ནི། ༈
མི་བསམ་མི་མནོ་བརྟག་དཔྱད་མི་བྱ་ཞིང། །མི་སྒོམ་མི་དཔྱོད་རེ་དོགས་མི་བྱ་བར།
།དེར་འཛིན་བློ་ཡི་འདུ་བྱེད་རང་སར་གྲོལ། །དང་བོའི་ཆོས་ཉིད་སྟེང་དུ་དེ་ཡིས་ཕེབས།
2) Résumé
Sans penser, sans cogiter ni analyser,
Sans méditer ni disséquer, n’espère pas, ne crains pas!
Les conditionnements de l’intelligence qui saisit se libéreront d’eux-même sur place
Élève toi ainsi vers les sommets de la réalité primordiale.
།དོ་ཧ་མཛོད་ཅེས་བྱ་བ་རྣལ་འབྱོར་གྱི་དབང་ཕྱུག་ཏཻ་ལོ་པས་མཛད་པ་རྫོགས་སོ། །རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་པོ་བཻ་རོ་ཙ་ནས་རང་འགྱུར་དུ་བསྒྱུར་བའོ།
Fin du « Trésor de doha » composé par le puissant yogi Tilopa. Traduit par le maître indien Vairocana lui-même.
Traduit du tibétain par Tchamé Dawa – Eussel Longyé, en janvier 2023, pour le bien de tous les êtres.
Toute erreur ou approximation lui revient !
Le texte tibétain provient de l’édition de Rumtek du « do ha mdzod brgyad » qui figure dans la bibliothèque personnelle de Lama Denys Rinpoché